Ekonomiyle İlgilenenlerin ve Öğrencilerin Gezmesi Gereken Sanayi Müzeleri
Buhar ve su ile çalışan makinelerin icadı ve farklı teknolojik buluşlarla birlikte, Sanayi Devrimi başlamıştır. İlk olarak, 18. yüzyılda İngiltere’nin Manchester şehrinde başlayan Sanayi Devrimi, daha sonrasında Avrupa’nın farklı ülkelerine, Kuzey Amerika’ya ve Japonya gibi dünyanın diğer bölgelerine sıçramış ve zaman içerisinde bütün dünyaya yayılmıştır. Bir geçiş olarak nitelendirilen bu dönemde, buhar makinelerinin icadından sonra, kas gücü kullanılarak yapılan üretim, kendini makinelere bırakmaya başlamıştır. İnsanlık tarihi açısından oldukça büyük bir etki yaratmış olan Sanayi Devrimi sonucunda, üretimde yaşanan hız ve verimlilik sayesinde büyük bir ivmelenme kaydedilmiştir. Özellikle, İngiltere ve Amerika gibi Sanayi Devrimi’ne hızlı geçiş sağlayan ülkelerde büyük bir zenginlik yaşanmıştır. Sanayi Devrimi ile birlikte, kapitalist ekonomik sistem içerisinde sanayi kapitalizmine geçiş yapılmıştır. Üretimde yaşanan bu zenginlik sonucu, sermaye birikimi meydana gelmiş ve 20. yüzyılda finans kapitalizmine geçiş yapılmıştır.
Ekonomilerin itici gücü olarak görülen Sanayi’de uzun yıllar içerisinde yaşanan bu değişim ve gelişime ışık tutan ve kültürel mirasa sahip çıkılması açısından önemli bir yere sahip olan sanayi müzelerini sizinle paylaşmak istedik. Ayrıca, müze gezmekten hoşlanıyor ve müzeler konusunda ilgiliyseniz, Ekonomi ve Finansla İlgilenenlerin Gezmesi Gereken Banka Müzeleri’ni önerdiğimiz başka bir müze önerisi içeriğimize göz atabilirsiniz.
1. Çengelhan Rahmi M. Koç Müzesi
Ankara’nın ilk sanayi müzesi unvanına sahip Rahmi M. Koç Müzesi, Kanuni Sultan Süleyman döneminde inşa edilen Çengelhan’ın, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nden kiralanarak 2003 yılında başlanılan restorasyon çalışmalarından sonra, 2005 yılında ziyaretçilerini kabul etmeye başlamıştır. Toplam 42 oda ve sergileme alanının yer aldığı müzede, Rahmi Koç’un büyük katkıları sonucunda, Türkiye’nin, sanayi, ulaşım ve haberleşme tarihine tanık oluyorsunuz.
Ziyaret etmek isteyenler için;
Müzeye girişler ücretlidir. Pazartesi günleri dışında, hafta içi 10.00-17.00, hafta sonu 10.00-18.00 saatleri arasında ziyarete açıktır.
Adres: Kale Mahallesi Depo Sokak No:1 Altındağ / Ankara
2. Rahmi M. Koç Müzesi (İstanbul)
Haliç Kıyısı’nda yer alan Rahmi M. Koç Müzesi, ülkemizde kurulan ilk sanayi müzesidir. Gemiyi sabitlemek için denize atılan zincir ve ucundaki çapanın üretildiği yer olan Lengerhane, Sultan III. Ahmed döneminde kurulmuştur. 1990 yılında çıkan yangın sonucu büyük zarar gören bina, 1991 yılında Rahmi M. Koç Müzecilik ve Kültür Vakfı tarafından satın alınmış, 1994 yılında müze olarak ziyarete açılmıştır. Rahmi Koç Müzesi bünyesindeki koleksiyonun bu binaya yetmemesi sonucunda, lengerhanenin karşısında yer alan Hasköy Tersanesi 1996 yılında satın alınarak, 2001 yılında müzeye dahil olmuştur. Üç ana bölümden oluşan ve yaklaşık 27 bin metrekarelik alana yayılan müze, oldukça zengin bir koleksiyona sahiptir. Tarihe ışık tutması açısından oldukça önemli bir yere sahip olan müzede, sanayi, ulaşım ve iletişim alanında binlerce önemli nesne sergilenmektedir.
Ziyaret etmek isteyenler için;
Müzeye girişler ücretlidir. Pazartesi günleri dışında, hafta içi 09.30-17.00, hafta sonu 10.00-18.00 saatleri arasında ziyarete açıktır.
Adres: Hasköy Cad. No: 5 Hasköy / İstanbul
3. Rahmi M. Koç Müzesi (Ayvalık)
Taksiyarhis Kilisesi, 1873 yılında Balıkesir ilinde yer alan Ayvalık ilçesine bağlı Cunda Adası’nda inşa edilmiştir. 1927 – 1928 yıllarında, minaresiz bir camiye çevrilen kilise binası, 1944 yılında Edremit Körfezi’nde gerçekleşen 6.8 şiddetindeki deprem sonucunda büyük hasar almıştır ve terk edilmiştir. 2011 yılında, Vakıflar Meclisi kararı ile Rahmi M. Koç Müzecilik ve Kültür Vakfı’na tahsis edilen kilise binasının restorasyonu tamamlanarak, 2014 yılında müze olarak ziyarete açılmıştır. Konsept olarak, Ankara ve İstanbul müzelerinin koleksiyonuna benzer eserleri içermektedir.
Ziyaret etmek isteyenler için;
Müzeye girişler ücretlidir. Pazartesi günleri dışında, haftanın her günü 10.00-17.00 saatleri arasında ziyarete açıktır.
Adres: Namık Kemal Mahallesi, Şeref Sokak No: 6A, Cunda Adası – Ayvalık / Balıkesir
4. Makine ve Kimya Enstitüsü Sanayi ve Teknoloji Müzesi
Makine ve Kimya Endüstrisi (MKE) Anonim Şirketi’ne bağlı olarak kurulan müze, Cumhuriyet’in kuruluş aşamasından bugünlere gelmesindeki sürece ışık tutuyor. Ülkemizin bağımsızlığa ulaşma çabası içerisinde silah ve savunma endüstrisinde yaşanan gelişime tanık olacağınız müzede, tarihi açıdan yüksek değere sahip silahlar, makineler, evrak ve belgeler gibi nesneler sergilenirken, MKE ve diğer sanayi kuruluşlarının bu süreçteki büyük emekleri ve oynadıkları kritik roller hakkında bilgi sahibi oluyorsunuz.
Ziyaret etmek isteyenler için;
Müzeye girişler ücretsizdir. Hafta sonları kapalı olup, hafta içi 09.00–17.00 saatleri arasında ziyarete açıktır.
Adres: Emniyet Mahallesi No: 2 Yenimahalle / Ankara
5. Merinos Tekstil Sanayi Müzesi
Bursa tarihinin ikonik işletmelerinden biri haline gelen Merinos Yünlü Müessesi’nin açılışı, 1938 yılında Mustafa Kemal Atatürk tarafından gerçekleştirilmiştir. Sanayi tesisinin restore edilerek, müze haline getirilmesi, kültürel mirasımızı yaşatma konusunda güzel bir örnektir. Müze, Merinos Koyunun yetiştirilmesinden, yününün işlenip kumaş haline getirilmesi ve ortaya çıkan ürünlerin sürecini anlatıyor.
Ziyaret etmek isteyenler için;
Müzeye girişler ücretsizdir. Pazartesi günleri dışında, haftanın her günü 09:30-17:30 saatleri arasında ziyarete açıktır.
Adres: Osmangazi Merinos Atatürk Kongre Kültür Merkezi Doğu Kapısı Girişi 2. Kat, Osmangazi/Bursa
6. Merinos Enerji Müzesi
Merinos Yünlü Dokuma Fabrikası’nın elektrik ihtiyacını karşılaması amacıyla kurulan Merinos Elektrik Santrali, fabrikanın kapanması sonucunda işlevini yitirmiştir. Tarihi öneme sahip, kullanılmayan makinelerin korunarak Enerji Müzesi haline getirilen bina, 7 Eylül 2012 tarihinde müze olarak ziyaretçilerine kapılarını açmıştır. Müzede, elektriğin üretim aşamalarından, medeniyete olan etkisine ve enerjinin hayatımızdaki önemi aktarılmaktadır.
Ziyaret etmek isteyenler için;
Müzeye girişler ücretsizdir. Pazartesi günleri dışında, haftanın her günü 09:30-17:30 saatleri arasında ziyarete açıktır.
Adres: Santral Garaj Mahallesi, Dr. Sadık Ahmet Caddesi Osmangazi / Bursa
7. Santral İstanbul Enerji Müzesi
İstanbul’un enerji ihtiyacını karşılaması amacıyla, 1914 yılında Osmanlı İmparatorluğu döneminde kurulan Silahtarağa Elektrik Santrali, yaklaşık 70 yıllık bir görev süresinin ardından kapandı. 1983 yılından sonra 20 sene boyunca kullanılmayan tesis, Bilgi Üniversitesi tarafından kiralanarak restore edildi ve 2007 yılında müze olarak ziyarete açıldı. Haliç’in yok olmaya yüz tutmuş bu sanayi tesisi, yoğun bir restorasyon çalışmaları ve Bilgi Üniversitesi’nin çabaları sonucunda kültürümüze katılmış oldu.
Ziyaret etmek isteyenler için;
Müzeye girişler ücretsizdir. Haftanın her günü 08.30-17.00 saatleri arasında ziyarete açıktır.
Adres: Emniyettepe Mahallesi, İstanbul Bilgi Üniversitesi, Santralistanbul Kampüsü Kazım Karabekir Caddesi No: 2/13, Eyüpsultan / İstanbul
8. SEKA Kâğıt Müzesi
Cumhuriyet Dönemi’nde devletin sanayileşme politikaları ve kalkınma çabalarının bir parçası olan SEKA Kâğıt Fabrikası’nın temelleri 1934 yılında atıldı. 1936 yılında açılışı yapılarak üretime başlayan fabrikada, ilk yerli kağıt üretildi. 1997 yılında özelleştirme kapsamında listeye eklenen fabrikada, 2005 yılında üretim durmuştur. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından 6 Kasım 2016 tarihinde yeniden müzeye dönüştürülen SEKA Kağıt Fabrikası, Türkiye’nin ilk, Dünya’nın en büyük kağıt müzesidir. Kağıdın üretim serüveninde geçtiği yollar hakkında bilgi sahibi olacağınız müzede, tomruktan başlayarak kağıdın üretilmesine kadar her aşamaya detaylıca yer veriliyor.
Ziyaret etmek isteyenler için;
Müzeye girişler ücretsizdir. Pazartesi günleri dışında, haftanın her günü 09.00-17:30 saatleri arasında ziyarete açıktır.
Adres: Kozluk Mahallesi Mehmet Ali Kağıtçı Sokak No:77 İzmit / Kocaeli
9. Çatalca Teknoloji Müzesi
2004 yılında çalışmalarına başlanılan ve 2012 yılında müze olarak hizmete giren Çatalca Teknoloji Müzesi, Dünya’da son 150 – 200 yıl arasında Teknoloji alanında yaşanan gelişmeleri sergileme amacıyla kurulmuştur. İçerisinde oldukça geniş bir koleksiyonu barındıran müzede, ulaşımda kullanılan nostaljik araçlardan, bisiklet ve motosikletlere, haberleşmede kullanılan daktilo, telsiz, bilgisayar, radyo ve televizyon gibi teknolojilere, tekstil ve tarım gibi farklı alanlarda kullanılan birçok alet ve makine yer alıyor.
Ziyaret etmek isteyenler için;
Müzeye girişler ücretsizdir. Salı, Çarşamba, Perşembe ve Cuma günleri 10:00-16:00 saatleri arasında ziyarete açıktır.
Adres: Ahmediye Mahallesi Muratbey Merkez Güney Girişi Caddesi No: 2, Çatalca / İstanbul
10. Devrim Arabaları Müzesi
1961 yılında, dönemin Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel’in talimatıyla tamamen Türkiye’de tasarlanmış bir otomobil için üretim çalışmaları başladı. Türk mühendis ve işçilerin çalışmaları sonucunda yaklaşık 4.5 aylık bir süreçte yerli otomobil başarıyla üretildi ve 29 Ekim 1961 tarihinde Cumhuriyet Bayramı kutlamalarında ‘’Devrim’’ ismiyle boy gösterdi. Türkiye’nin sanayileşme çabalarının bir sonucu olarak üretilen ilk Türk otomobilini ve ilk buharlı lokomotifini bu müzede inceleyebilir, Türk sanayisi ve demiryolları tarihçesi hakkında bilgi edinebilirsiniz.
Ziyaret etmek isteyenler için;
Müzeye girişler ücretlidir. Pazartesi günleri dışında, hafta içi 10.00-17.00 saatleri arasında, hafta sonu 09.00-17.00 saatleri arasında ziyarete açıktır.
Adres: TÜRASAŞ Eskişehir Bölge Müdürlüğü Devrim Arabaları Müzesi Ahmet Kanatlı Cad. Tepebaşı / Eskişehir
11. Atatürk Orman Çiftliği Müze ve Sergi Salonu
1925 yılında kurulan Atatürk Orman Çiftliği’nin içerisinde yer alan ahır, 1943 yılında şarap fabrikası olarak kullanılmaya başlanmıştır. Yapılan düzenleme ve restorasyon sonucunda müze haline getirilerek, Atatürk Orman Çiftliği’nin 85. yılında, 6 Mayıs 2010 tarihinde ziyaretçilerine kapılarını açmıştır. Çiftlik’te tarım için kullanılan alet ve ekipmanlar, üretim için kullanılan makineler sergilenirken, binanın büyük bir kısmı Atatürk’ün fotoğraflarından oluşan geniş bir koleksiyona ayrılmıştır.
Ziyaret etmek isteyenler için;
Müzeye girişler ücretsizdir. Pazartesi ve Salı günleri dışında, her gün 08.00-17.00 saatleri arasında ziyarete açıktır.
Adres: Ankara Bulvarı No:10 B Gazi Mah. Yenimahalle / Ankara
12. Tophane Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Müzesi
Osmanlı İmparatorluğu’nun stratejik öneme sahip ve Türkiye’nin en büyük sanayi şehirlerinden Bursa’nın Osmangazi ilçesinde yer alan Tophane Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, 1869 yılında Osmanlı İmparatorluğu döneminde, yoksul ve kimsesiz çocuklara eğitim vermek için ıslahhâne olarak açılmıştır. Öğrenci sayısının yıllar içinde artması ve okulun gelişmesi sonucunda 1903 yılında ‘’Hamidiye Sanayi Mektebi’’ adını almıştır. Okulun bahçesinde yer alan Çandarlı İbrahim Paşa Hamamı, Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından restore edilerek müze haline getirilmiştir. Müzede, okulun neler ürettiğine, adeta bir meslek okulu değil bir meslek fabrikası olarak çalıştığına tanık olacaksınız.
Ziyaret etmek isteyenler için;
Adres: Hastayurdu Cad. No2 Osmangazi / Bursa
13. Eskişehir Ticaret ve Sanayi Odası Müzesi
Eskişehir’in geçmişini günümüze aktaran ve 600’e yakın eserin sergilendiği müzede, şehrin ticari ve sanayi faaliyetleri tanıtılıyor. Müzeyi gezdiğinizde, Eskişehir’in tarihi süreç içerisindeki rolüne şahit oluyorsunuz.
Ziyaret etmek isteyenler için;
Müzeye girişler ücretsizdir. Pazartesi günleri dışında, hafta içi ve hafta sonu 09.00-18.00 saatleri arasında ziyarete açıktır.
Adres: Paşa Mahallesi Işıklar Sokak No:7 Odunpazarı / Eskişehir
14. Adana Tarım, Sanayi ve Kent Müzesi
Adana’nın ilk tekstil fabrikası olma özelliğine sahip Milli Mensucat Fabrikası 1907’de kurulmuştur. 1990’lı yıllara kadar üretime devam eden fabrika, 2013 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından restore edilerek 2017 yılında Arkeoloji Müzesi olarak hizmet vermeye başladı. İkinci etabı Mozaik Teşhir Salonu 2018 yılında ziyarete açılmış, üçüncü etap Tarım, Sanayi ve Kent Müzesi olarak 2023 yılında ziyaretçi kabulüne başlamıştır. Müzede, Adana’nın sanayisinde oldukça önemli bir yere sahip olan pamuktan, tarımda yetiştirilen ürünlere, yetiştirilme sürecinde kullanılan ekipmanlara yer verilerek, şehrin tarihi dokusu aktarılmış.
Ziyaret etmek isteyenler için;
Müzeye girişler ücretlidir. Haftanın her günü 08.30-17.00 saatleri arasında ziyarete açıktır.
Adres: Ahmet Cevdet Yağ Bulvarı Döşeme Mahallesi No:7 Seyhan / Adana
15. Sivas Sanayi Mektebi Müzesi
Sultan II. Abdülhamid Han zamanında mesleki eğitim verme amacıyla 1902 yılında inşa edilen ‘’Hamidiye Sanayi Mektebi’’ binası, 1961 yılından itibaren yarı açık cezaevi olarak kullanılmıştır. Cezaevinin taşınmasından sonra, tarihi yapıda 2019 yılında restore çalışmalarına başlanılmış ve 2021 yılında müze olarak kapılarını ziyaretçilerine açmıştır. Restore edilen yapının, müze bölümünde meslekler ve üretilen ürünler sergilenirken, diğer bölümünde unutulmaya yüz tutmuş mesleklerle ilgili kurslar ve eğitimler veriliyor.
Ziyaret etmek isteyenler için;
Müzeye girişler ücretlidir. Haftanın her günü 09.00-18.00 saatleri arasında ziyarete açıktır.
Adres: Mevlana Mahallesi Rahmi Günay Caddesi No: 40, Merkez / Sivas
16. ODTÜ Bilim ve Teknoloji Müzesi
Orta Doğu Teknik Üniversitesi yerleşkesi içerisinde yer alan, çalışmaları 2001 yılında başlayan ve günümüzde de devam eden müzede koleksiyonlar dört farklı alanda sergilenmektedir. Bilim ve teknolojide yaşanan gelişmeleri gözler önüne sererek, toplumun farkındalık seviyesini arttırmayı amaçlayan müzede, nostaljik araçlardan, eski uçaklara, buharlı lokomotiflerden, trenlere kadar geniş bir koleksiyon bizi karşılıyor.
Ziyaret etmek isteyenler için;
Müzeye girişler ücretsizdir. Hafta sonları kapalı olup, hafta içi 09.00-17.00 saatleri arasında ziyarete açıktır.
Adres: Üniversiteler Mahallesi, Dumlupınar Bulvarı, ODTÜ Toplum ve Bilim Merkezi (Sergi Alanı), Çankaya / Ankara
17. Tofaş Anadolu Arabaları Müzesi
İpeker Ailesi’ne ait 17 dönüm alana kurulu eski bir ipek fabrikasının, TOFAŞ tarafından kiralanarak restore edilmesi sonucunda 2002 yılında müze olarak ziyarete açılmıştır. Bursa’da bir mezarda bulunan, 2600 yıl öncesine ait bir tekerlekten, at arabasına daha sonrasında da otomobile uzanan serüvenin sergilendiği müzede, motorlu araçların tarih içerisindeki gelişimine tanık olacaksınız.
Ziyaret etmek isteyenler için;
Müzeye girişler ücretsizdir. Pazartesi günleri hariç her gün 10.00-18.00 saatleri arasında ziyarete açıktır.
Adres: Umurbey Mahallesi Kapıcı Caddesi No: 9/1 Yıldırım / Bursa
