Türev Ürünlere Giriş Yapmak İsteyenler İçin 5 Kitap Önerisi
Finansal piyasalarda türev ürünler, en basit haliyle değerini başka bir varlığın (bu varlık hisse senedi, döviz, emtia, faiz oranları vb. olabilir) fiyatına dayalı olarak belirleyen finansal araçlardır şeklinde tanımlanabilir. Türev ürünler, aynı zamanda “türev araçlar” veya “türev enstrümanlar” olarak da kullanılmaktadır. Türev ürünlerin alınıp satıldığı piyasalara ise türev piyasalar denir. Bu piyasalar borsa gibi organize veya tezgah üstü (OTC – over-the-counter) olabilir. Vadeli işlemler borsaları organize türev piyasalarına örnek olarak gösterilebilir. Döviz kurlarının alınıp satıldığı Forex piyasaları ise tezgah üstü (OTC) piyasadır.
Türev ürünler, genel itibarıyla üç amaç için kullanılabilir. Bunlardan ilki, hedging yani riskten korunmak içindir. Türev ürünler, fiyat dalgalanmalarına karşı korunmak için sıkça kullanılmaktadır. Örneğin, teknolojik ürünler ithal eden bir şirket, gelecek dönemde yaşanabilecek döviz kuru artışlarına karşın ürün fiyatlarındaki belirsizlikleri azaltmak için türev ürünleri kullanabilir. İkinci olarak, piyasalarda oluşan fiyat hareketlerinden kâr elde etmek isteyen spekülatörler, türev ürünlerle pozisyon alarak spekülasyon yapabilirler. Son olarak ise geçtiğimiz günlerde sitemizde paylaştığımız “Arbitraj Nedir? Nasıl Yapılır?” isimli yazımızda da bahsetmiş olduğumuz üzere, farklı piyasalarda oluşan fiyat farklılıklarından yararlanarak risksiz veya oldukça düşük riskle kâr elde etmeye çalışan yatırımcılar da türev ürünleri kullanabilir.
Türev ürünlerin vadeli işlemler (futures), opsiyonlar (options), forward sözleşmeleri ve takaslar (swaps) olmak üzere başlıca dört türü vardır. Bu finansal araçlar, temel olarak belirli bir varlığın ileri bir tarihte, önceden belirlenmiş bir fiyattan alınıp satılmasını taahhüt eden sözleşmelerdir. Bu yönüyle türev ürünler, yatırımcılara çeşitli stratejiler uygulama ve fiyat dalgalanmalarına karşı kendilerini koruma imkânı sunar. Türev ürünlerin yatırımcılara sağlamış olduğu bu avantajların yanı sıra, bu ürünlerle işlem yapmak, spot piyasalara göre daha karmaşık ve risklidir. Çünkü bu ürünler, kaldıraçlı işlem olanağı sunar ve bu da hem kazançları hem de kayıpları büyütebilir.
Türev piyasalarında işlem yapmaya başlamadan önce, piyasa dinamikleri hakkında bilgi sahibi olmak ve potansiyel risk unsurlarını göz önünde bulundurmak önemlidir. Risk yönetimi ve ürünlerin teknik detayları hakkında daha fazla bilgi ve deneyim gereklidir. Bu sayede, oluşabilecek potansiyel zararların önüne geçebilirsiniz. Bu listemizde ise türev ürünlere giriş yapmadan önce bu ürünler hakkında kafanızdaki soru işaretlerini giderecek ve giriş niteliğinde bir başlangıç yapabileceğiniz kitapları listeledik. Ayrıca, benzer konularda sitemizde paylaştığımız kitap öneri ve incelemeleri için sitemizin kitaplık bölümüne göz atabilirsiniz.
1. Türev Ürünlerin Gizli Doğası
Daha önce sitemizde “Acemi Finansçının Günlüğü” isimli kitabının öneri ve incelemesine yer verdiğimiz Dr. İlknur Üner hocamızın Hakan Osmanoğlu ile birlikte kaleme aldığı “Türev Ürünlerin Gizli Doğası” listemizin ilk sırasında yer alıyor. Kitapta, karmaşık gibi görünen türev ürünlerin temel mantığı basite indirgenmiş haliyle herkesin anlayabileceği şekilde anlatılıyor. Türev piyasalara giriş yapmadan önce fikir edinmek ve bilgi sahibi olmak için kitaplığınızda bulunması gereken eserlerden.
2. Finansal Korunma – Hedging
Yazımızın başında bahsetmiş olduğumuz üzere, türev piyasalarda vadeli işlemler (futures), opsiyonlar (options), forward sözleşmeleri ve takaslar (swaps) gibi farklı işlevleri olan çeşitli ürünler kullanılmaktadır. Kitap, daha teknik konulara geçmeden önce, türev piyasalarda kullanılan bu ürünleri sade ve net bir biçimde açıklayarak türev ürünlere giriş yapıyor. Türev ürünlerin kullanılma amaçlarından bir tanesi hedging yani oluşabilecek finansal risklerden korunmaktır. Bu konuyu örneklerle açıklayarak, finansal piyasalarda risklerden korunma yöntemlerini ele alıyor.
3. Baykuş’un Gör Dediği
“Baykuş’un Gör Dediği”, içerik bakımından, listemizdeki bir önceki kitap ile benzer özellikleri taşıyor. 322 sayfadan oluşan bu eser, türev araçların kullanıldığı bir piyasa olan Vadeli İşlemler ve Opsiyon Piyasası’nda (VİOP) türev ürünlerle işlem yapma esaslarını oldukça değerli örneklerle birlikte ele alıyor. Kitap, türev ürünlere ve örneklerine geçmeden önce, ekonomi hakkında genel konular ve borsalar hakkında bilgiler vererek, daha teknik konulara sizi hazırlıyor.
4. Meslek Olarak Opsiyon İşlemleri
40 seneyi aşkın süredir finans piyasalarının içerisinde bulunan Ateşan Aybars tarafından kaleme alınan “Meslek Olarak Opsiyon İşlemleri”, türev piyasalarda kullanılan opsiyonlara (options) odaklanıyor. Kitap, opsiyon işlemlerini daha profesyonel bir biçimde yürütmek isteyenler için kaleme alınmış olsa da, kitabın yazarı Ateşan Aybars’ın kullanmış olduğu dil ve konuları ele alma biçimi sayesinde, yeni başlayanların da anlayabileceği tarzda bir kitap.
5. Çizgilerle Türev Ürünler
Türev ürünlere giriş niteliğinde olan bu eser, türev ürünleri, işlevlerini, nasıl kullanıldıklarını ve kullanım alanlarını açıklarken aynı zamanda bolca görsel ögelere yer veriyor. Bu sayede, öğrenim sürecini daha kolaylaştırarak, karmaşık kavramların zihinde daha kolay pekişmesine yardımcı oluyor.
