Mahfi Eğilmez – Fon | Kitap Öneri ve İncelemesi #1

Geçtiğimiz 2023 yılında Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en büyük dolandırıcılık olaylarından birisi yaşandı. Türkiye’nin gündemi son birkaç aydır yaşanılan bu büyük dolandırıcılık haberiyle meşgul. Bir bankanın şube müdürü olan Seçil Erzan, Türkiye futbol camiasının ünlü isimlerine, çalıştığı kurumdan bağımsız olarak ‘‘yüksek kârlı fon vaadi‘‘ sundu. Kurduğu ponzi sistemi sayesinde milyonlarca dolar tutarında bir fon topladı. Sistemin çökmesi sonucunda toplamış olduğu fondaki milyonlarca dolar kayıp oldu. Yaşanılan bu dolandırıcılık olayı, sansasyonel bir şekilde ülke gündemine oturdu.

Seçil Erzan, yüksek kâr vaadinde bulunarak ünlü sporcuların birikimlerini aktarması sonucunda milyonlarca dolar tutarında bir fon topladı. Başlangıçta, yeni kişilerin fona katılmasıyla birlikte bir sorun yoktu. Bir süre geçtikten sonra, fona yeni katılım olmayınca işler yolunda gitmemeye başladı ve sistem çöktü. Resmi raporlara göre; yaklaşık 44 milyon dolar ve 15.6 milyon lira kayboldu. Hatta bazı iddia ve kaynaklara göre, bu tutardan daha fazlasının kaybolmuş olma ihtimali oldukça yüksek.

Kitap incelemesi ile yaşanılan bu dolandırıcılık olayının bağlantısını kendinize soruyor olabilirsiniz. Seçil Erzan dolandırıcılığının basına yansıması ve gündeme oturması sonrasında oldukça benzer bir olay örgüsüne sahip olan, Mahfi Eğilmez’in kaleme almış olduğu ”Fon” kitabı adından sıkça söz ettirmeyi başardı. Dr. Mahfi Eğilmez‘in yazmış olduğu ”Fon” isimli kitabı, bu ponzi sisteminin çökmesinden aylar önce yayınlanmıştı. Seçil Erzan Fonu’nun çökmesi ve olayın detaylarının kamuoyuyla paylaşılması sonucunda okuyucular tarafından birçok geri dönüş oldu. Fon kitabı yaşanılanları adeta yaşanmadan önce önümüze roman olarak getirmişti.

Mahfi Eğilmez’in meslek hayatında iktisatçı olmasının yanı sıra, edebiyatla içli dışlı olduğunu, biyografisini ele aldığımız ve eserlerini incelediğimiz yazımızda bahsetmiştik. Maurice Leblanc, Sir Arthur Conan Doyle, Agatha Christie gibi polisiye-roman türünün klasik yazar ve romanlarını büyük bir beğeni ile okuduğunu ifade etmektedir. Kitap incelemesine geçmeden önce belirtmemiz gerekir ki, Fon romanı üçlemenin sonuncu kitabı. Fon romanından önce, Mahfi Eğilmez tarafından kaleme alınan iki roman daha var. Bunlardan ilki, ”Inferis” ikinci roman ise ”Sahte Sultan”.

Üçlemenin son kitabı olan ”Fon”, geçtiğimiz yıl sitemizde yayınlamış olduğumuz Finansla İlgilenenler ve Finansçılar İçin 10 Roman Önerisi içeriğimizin ilk sırasında yer aldı. Fon, üçlemenin diğer kitapları gibi polisiye roman türünde olup, bu romanı diğerlerinden ayıran en belirgin özelliği ve bizim de kitap öneri listemizde yer verme sebebimiz içerisinde ekonomik ve finansal konuların yoğun bir şekilde yer alması.

Fon, üçlemenin diğer kitaplarından bağımsız okunduğunda anlaşılma yönünden herhangi bir eksiklik yaratmıyor. Yani, isterseniz üçlemeyi sırasıyla isterseniz de sadece Fon’u okuyabilirsiniz. 280 sayfadan oluşan roman, üçlemenin diğer romanları gibi oldukça akıcı bir şekilde kurgulanmış. Olay örgüsündeki akıcılık sayesinde, kitabı bir gün içerisinde dahi bitirebilmeniz mümkün.

Roman, beş bölümden oluşuyor. Başlangıç bölümünde, Slalom Fonu hakkında bilgilendirme yapılıyor. Slalom Fonu, gayrimenkul, kripto para ve market zinciri işletmeleri gibi çeşitli sektörlerde yatırım yapan bir fondur. Bu fon, yatırımlardan oluşacak kârları fona para yatıran kişilerle paylaşacağını taahhüt etmiştir. Bu sayede halk arasında dikkat çekmeye başlamıştır. Birikimlerini değerlendirmek isteyen fakat alternatif bulamayan kişiler fonu mantıklı bularak birikimlerini bu fonda değerlendirmeye başlarlar. İyi bir getiri beklentisiyle ağızdan ağıza yayılan fon, halk arasında daha popüler bir hale gelmiş ve daha fazla insan birikimlerini aktarmaya başlamıştır.

İlkbahar bölümünün girişinde ”Ponzi Oyunu; sonradan katılanların parasını önceden katılanlara verirken aradan kendisine pay çıkaran uyanıkların işidir. Katılımlar azaldığında sistem çöker.” şeklinde bir tanımlama yer almaktadır ve aslında bütün sistemin kurulu olduğu düzen özetlenmektedir. Mahfi Eğilmez aslında bu bölümde romanda yer alan kahramanların ”Titanik batarken çalmaya devam eden orkestra” şeklinde adeta bir portresini çiziyor. Fonda işler yolunda gidiyor gibi gözükmektedir. Yatırım yapan kişiler oldukça kazançlı çıkacaklarını düşünmektedirler. Fakat, bir yandan fonun bulaştığı illegal işler sonucunda söylentiler artmış ve bunun sonucunda fonla ilgili araştırmalar yapılmaya başlanmıştır.

Yaz bölümünde, fon hakkındaki olumsuz söylentiler giderek duyulur ve konuşur hale gelmiştir. Fonun bulaşmış olduğu birtakım kirli işbirlikleri ve yasadışı işler hakkındaki sır perdesi aralanır olmuştu. Bu bilgilerin kamuoyu ile paylaşılması oldukça risk teşkil eder bir durum haline gelmişti. Olumsuz söylentilerin doğrulanması birçok insanın telaşa kapılarak birikimlerinin peşine düşeceği kaotik bir ortamın oluşabileceği anlamına geliyordu. Fakat, gerçeklerin er ya da geç gün yüzüne çıkmak gibi bir huyu vardır. Fon hakkındaki söylentilerin basına yansıması sonucunda sular iyice ısınmaya başlamıştır. Söylentileri duyup bu durumdan rahatsız olan kişiler, paralarını fondan geri talep etmişse de başarısız olmuşlardır. Fonda işler yolunda gitmemektedir.

Fon hakkında her geçen gün yeni bir olumsuz haber yayılmaya devam etmektedir. Kripto para piyasasında büyük düşüşler yaşanmaktadır. Diğer bir yandan fon portföyünün elinde bulunan arsa için inşaat izni alınamaması ihtimali de doğmuştur. Sonbahar bölümünde, fonun perde arkasında dönen oyunlar gün yüzüne çıkmıştır. Fonun peşine düşen herkes yavaş yavaş bazı durumları farkına varmış ve kabullenmiştir.

Fona yatırdıkları birikimlerini geri isteyen ve alamayan kişilerin açmış olduğu davalar git gide artmıştı. Fakat herhangi bir sonuç çıkmamıştı. Slalom Fonu’nun battığı artık kabul edilir hale gelmişti. Slalom Fonu adı verilen fonda 218 milyon dolar toplanmıştı. Bu tutarın bir kısmı ilk girenlere kâr payı olarak dağıtılmış bir kısmı ise fondan çıkmak isteyenlere geri verilmişti fakat geriye kalan tutarın ne kadar kaldığı konusunda kimsenin bir bilgisi yoktu. Yani, milyonlarca dolar kayıp olmuştu.

Mahfi Eğilmez, romanı bölümlerine ayırırken bölümün içerisindeki olay örgüsü ile bölümün isimlerini oldukça güzel bir şekilde kurgulamış. Fon’un yükselişini ve ”altın çağı”nı yansıtan, kimsenin hiçbir şeyden haberinin olmadığı İlkbahar, suların kaynamaya başladığı ve sıcaklıkların yükseldiği Yaz, artık herkesin bazı şeylerin farkında vardığı ve yaprak dökümünün yaşandığı Sonbahar, ayazın vurduğu ve geri dönüşün olmadığı anlaşılan Kış. Mevsimler, bölümlerde yaşanılan olayların karakteristik yapısını yansıtıyor.

İncelememizi kitabın son bölümünden, aslında hem romanın hem de ülkemizin yakın zamanda yaşamış olduğu fon olayının kısa bir özeti niteliğindeki bir alıntıyla bitirmek istiyoruz : ”Hanımefendiler, beyefendiler, sizin başınıza gelen olay ilk bakışta adına Ponzi Oyunu denilen ve yüz yıllık geçmişi olan bir dolandırıcılık düzeninin değişik bir şekli gibi görünüyor. Bu tür fonlar, faiz oranlarının üstünde bir getiri vaat ederek katılımcı çekiyor. Başlangıçta katılımcılara, sisteme onlardan sonra katılanlardan alınan paralarla yüksek ödemeler yapılıyor. Sonraları sisteme katılanlar azaldıkça ödeme olanakları da düşmeye başlıyor. Eğer toplanan paralar çok daha yüksek getiri sağlayacak yerlere yatırılabilirse sistem bir süre yaşayabilir ama bu durum sonsuza kadar devam edemez. Çünkü vaat edilen getiriler gerçekçi değil ve bunları karşılayacak bir yatırım alanı yok. Bu tür düzenler, sisteme katılım sonsuza kadar süremeyeceği için bir noktada batmaya mahkûm oluyor. Batışa doğru da genellikle bu sistemi kuranlar kalan parayı alıp kaçıyorlar. Ülkemizde buna benzer olaylar pek çok kez yaşanmış olduğu halde ne yazık ki hâlâ tam olarak kurallara bağlanmamış bulunuyor. Slalom Fonu’nun Ponzi Oyunundan farkı, yazılı olmasa da bir limit konulmuş olmasından ve toplanan parayla gerçekten bazı yatırımların yapılmış olmasından kaynaklanıyor. Ponzi Oyununda bir limit yoktur çünkü yeni katılımcıların parasını eskilere verip aradan pay almak esastır. Bu durumda limit koymak yeni katılımları ve dolayısıyla sistemin devamını önleyeceği için batışı öne çeker. Burada ise fonu kuranlar bu işten kâr edileceğini öngörmüş oldukları için ilan etmemiş olsalar da bir tavan belirlemişler. Tavana ulaşılınca yeni yatırımcı girişini durdurmuşlar. İşler bekledikleri gibi gitmeyip de kripto para piyasasına yaptıkları yatırımlardan zarar edince bu kez tavanı kaldırıp yeni yatırımcı almaya yönelmişler.”