Akıl Oyunları | Kitap Öneri ve İncelemesi #7

Akıl Oyunları (İngilizce: A Beatiful Mind), geçtiğimiz günlerde sitemizde biyografisine yer verdiğimiz ünlü matematikçi John Forbes Nash Jr.‘ın hayatını konu edinmektedir. Yazımızda da bahsetmiş olduğumuz üzere, John Forbes Nash Jr., oyun teorisine büyük katkılarda bulunmuştur. En önemli katkısı, kendi adıyla anılan “Nash Dengesi”dir. Nash Dengesi, oyun teorisinde, her bir oyuncunun stratejisini diğer oyuncuların stratejilerini göz önünde bulundurarak seçtiği ve hiçbir oyuncunun tek başına stratejisini değiştirerek kazancını artırmasının mümkün olmadığı bir durumu tanımlar.

John Forbes Nash Jr., oyun teorisine yaptığı katkılar, özellikle de Nash Dengesi sayesinde, 1994 yılında Nobel Ekonomi Ödülü‘nü kazandı. Nash’in Nobel Ekonomi Ödülü kazanması, onun akademik başarılarını ve teorik katkılarını uluslararası düzeyde tanınır hale getiren en önemli dönüm noktası olmuştur. Nobel Ödülü, akademik dünyada zaten tanınan Nash’i, akademi dışındaki kitleler arasında da tanınır hale getirmiştir. Nash’in dünya çapında tanınmasını sağlayan bir diğer dönüm noktası ise Amerikalı ekonomist ve yazar Sylvia Nasar tarafından hayatını konu edinen biyografi kitabının kaleme alınması oldu.

“A Beautiful Mind” kitabı 1998 yılında yayımlandı ve Sylvia Nasar tarafından kaleme alındı. 460 sayfadan oluşan bu biyografi kitabı, John Forbes Nash Jr.’ın çocukluğunu, öğrencilik hayatını, matematik alanındaki başarılarını ve şizofreni ile mücadelesini, Nobel Ekonomi Ödülü’nü kazanmasını ayrıntılı bir şekilde anlatır. Kitap yayımlandığı dönemde okuyucular tarafından büyük beğeni topladı ve birçok ödüle aday gösterildi. 1998 yılında, Biyografi dalında Pulitzer Ödülü‘ne (Pulitzer Prize for Biography or Autobiography), Los Angeles Times Book Prize‘a ve Bilim kitapları dalında Rhône-Poulenc Prize‘a (Rhône-Poulenc Prize for Science Books) aday gösterildi. Aynı yıl, Ulusal Kitap Eleştirmenleri Ödülü’nü (National Book Critics Circle Award) kazandı. Kitap, yayımlandığı 1998 yılında New York Times Çok Satanlar Listesi‘nde yer aldı.

Sylvia Nasar’ın A Beautiful Mind eseri, Petek Demir tarafından Türkçeye çevrildi ve 2002 yılında Altın Kitaplar Yayınevi tarafından “Akıl Oyunları” adıyla yayımlandı. 486 sayfadan oluşan kitap, Türkçeye çevrildikten sonra Türkiye’de de belirli bir ilgi gördü ve hem akademik çevrelerde hem de genel okuyucu kitlesi arasında beğeni topladı. Akıl Oyunları, Nash’in gençlik yılları ile başlamaktadır. Eğitim hayatı ve matematiğe olan ilgisinin başladığı süreç anlatılır. Princeton Üniversitesi’nde doktorasını yaparken geliştirdiği önemli teoriler, oyun teorisine yaptığı katkılar ve özellikle Nash Dengesi ayrıntılı bir şekilde açıklanır. Diferansiyel geometri ve kısmi diferansiyel denklemler gibi diğer matematiksel alanlardaki çalışmaları da ele alınır.

Nash’in genç yaşlarda başlayan ve hayatının büyük bir bölümünü etkileyen paranoid şizofreni ile mücadelesi ayrıntılı olarak ele alınırken, eşi Alicia Larde ile olan ilişkisi ve onun Nash’in iyileşme sürecindeki rolü anlatılır. Şizofreni nedeniyle yaşadığı zorluklara rağmen akademik dünyaya geri dönüşü ve 1994 yılında oyun teorisine yaptığı katkılardan dolayı Nobel Ekonomi Ödülü’nü kazanması ile kitap sona erer. Akıl Oyunları kitabında kullanılan dil oldukça sade ve doğrudandır. Kitap, John Nash’in hayat hikayesini anlatırken karmaşık matematiksel ve psikolojik konuları bile okuyucunun rahatça anlayabileceği bir şekilde sunmaktadır. Kitap, detaylı araştırmalar ve derinlemesine incelemelerle dolu olmasına rağmen, sürükleyici bir dille yazılmıştır. Kitabın yazarı Nasar’ın sade ve anlaşılır anlatımı sayesinde hızlı okunabilir özelliğe sahiptir. Bölümler arasındaki geçişler ve anlatımın akışkanlığı, okuyucunun ilgisini canlı tutmaktadır.

Kitabın Türkiye’de ilgi görmesinde, Ron Howard tarafından yönetilen ve Russell Crowe‘un başrolde olduğu “A Beautiful Mind” (Akıl Oyunları) filminin de büyük etkisi oldu.

“Akıl Oyunları” filmi, 2001 yılında yayınlandı. Film, John Forbes Nash Jr.’ın hayatını konu alır ve Russell Crowe (John Nash Jr. rolünde), Jennifer Connelly (Nash’in eşi Alicia Nash rolünde) ve Ed Harris (William Parcher rolünde) gibi önemli oyuncuları başrollerde bulundurur. Akıl Oyunları, Sylvia Nasar’ın “A Beautiful Mind” kitabına dayanmaktadır ve John Forbes Nash Jr.’ın gerçek hayat hikayesinden esinlenerek beyaz perdeye uyarlanmıştır. Akıl Oyunları filminin süresi 2 saat 15 dakika olup, IMDB puanı 8.2’dir. Fragmanına ilişkin videoya buradan ulaşabilirsiniz.

Film, genellikle John Nash’in matematik kariyerine, akıl hastalığına olan yolculuğuna ve Princeton Üniversitesi’ndeki ilk yılları ve oyun teorisi üzerine yaptığı çığır açan araştırmaları, şizofreni teşhisi konması ve bu durumla başa çıkma mücadelesi, eşi Alicia ile olan ilişkisi ve bu ilişkinin hastalığı üzerindeki etkisi, akademik kariyerindeki inişler ve çıkışlar ve 1994 yılında Nobel Ekonomi Ödülü’nü kazanması gibi hayatının belirli dönemlerine odaklanır. Özetle, Akıl Oyunları, Nash’in akıl sağlığındaki iniş çıkışları, ailesiyle olan ilişkileri ve akademik kariyeri üzerine odaklanır. Ancak, bu odaklanma bazen gerçekliğin yerini dramaya bırakabilmektedir.

Akıl Oyunları, John Nash’in hayatının bazı yönlerini dramatize ederken, gerçeklikten bazı ögeleri de değiştirmiştir. John Nash, filmin bazı bölümlerinin gerçeği yansıtmadığını ifade etmiştir. John Nash’in eleştirdiği noktalardan biri, filmdeki akıl hastalığıyla ilgili temsildir. Gerçekte Nash, filmde gösterildiği kadar berrak bir şekilde akıl hastalığına sahip değildi ve bu hastalıkla mücadele etmek için aldığı tedaviler de farklılık göstermiştir. Fakat, film içerisinde bu durumu tam olarak yansıtabilmenin de mümkün olmadığını belirtmiştir.

Akıl Oyunları filmi (“A Beautiful Mind”) birçok ödüle layık görülmüştür. 2002 yılında En İyi Yönetmen (Ron Howard), En İyi Film, En İyi Uyarlama Senaryo (Akiva Goldsman), En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu (Jennifer Connelly) dallarında dört Oscar Ödülü’nü almaya hak kazanmıştır. BAFTA Ödülleri’nde (British Academy of Film and Television Arts), En İyi Film, En İyi Yönetmen (Ron Howard), En İyi Uyarlama Senaryo (Akiva Goldsman), En İyi Erkek Oyuncu (Russell Crowe) dallarında dört ödül kazanmıştır. Aynı zamanda, Altın Küre Ödülleri’nde (Golden Globe Awards), En İyi Drama Filmi, En İyi Yönetmen (Ron Howard), En İyi Erkek Oyuncu – Drama (Russell Crowe), En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu – Drama (Jennifer Connelly) dallarında dört ödül kazanmıştır.