Finansal Teknoloji (FinTech) Nedir?

Fintech, finansal teknoloji anlamına gelir. Finans (finance) ve teknoloji (technology) kelimelerinin birleşiminden oluşan bir terimdir ve genellikle finansal hizmetlerin sunumunda teknolojinin kullanımını ifade eder. Geleneksel bankacılık ve finans sektöründe dijitalleşme, mobil ödemeler, online krediler gibi birçok yenilikçi uygulama ve teknolojik çözümler fintech kavramının altında yer alır. Fintech, genellikle kullanıcıların finansal işlemleri yapmalarını, yatırım yapmalarını, tasarruf etmelerini veya kredi almayı kolaylaştıran yenilikçi çözümleri ifade eder.

Fintech, bir dizi farklı alanda hizmet sunabilir, bunlar arasında tüketici bankacılığı, sigortacılık, yatırım, ödeme işlemleri ve para transferleri bulunur. Mobil ödemeler, dijital cüzdanlar, peer-to-peer kredi platformları, robo-danışmanlar, blokzincir tabanlı finansal uygulamalar gibi çeşitli teknoloji odaklı hizmetler fintech kapsamına girer. Fintech şirketleri, finansal teknoloji alanında faaliyet gösterirler ve genellikle finansal hizmetleri daha verimli, erişilebilir ve kullanıcı dostu hale getirmeye odaklanırlar. Bunlar genellikle ödeme işlemleri, kredi ve borç, yatırım, sigorta, blockchain ve kripto para gibi alanlarda yenilikçi çözümler sunarlar.

Finansal Teknolojiler Hayatımızı Nasıl Etkilemektedir?

Finansal teknolojiler (fintech), geleneksel finansal hizmetlerin sunulma şeklini kökten değiştirir ve hayatımızın birçok alanını etkilemektedir:

• Kolaylık ve Erişim: Fintech çözümleri, finansal işlemleri daha erişilebilir hale getirir. Mobil bankacılık uygulamaları, çevrimiçi ödeme platformları ve dijital cüzdanlar gibi teknolojiler sayesinde insanlar finansal işlemlerini kolayca yapabilirler, banka hesaplarını yönetebilirler ve yatırım yapabilirler.
• Daha Düşük Maliyet: Fintech şirketleri, geleneksel finansal kurumlara göre genellikle daha düşük işlem ücretleri ve daha rekabetçi faiz oranları sunarlar. Bu, kullanıcıların finansal işlemlerini daha uygun maliyetlerle gerçekleştirmelerine olanak tanır.
• Verimlilik Artışı: Fintech, finansal işlemleri daha hızlı hale getirir. Finansal hizmetlerin sunulma şeklini otomatikleştirerek ve basitleştirerek işletmeler için artan verimlilik sağlayabilir. Geleneksel bankacılık işlemleri günler sürebilirken, fintech çözümleri genellikle anında veya birkaç saat içinde işlem yapabilir.
• Yenilikçi Ürün ve Hizmetler: Fintech, finansal hizmetlerde sürekli olarak yenilikçi çözümler sunar. Örneğin, kripto para birimleri, blokzincir tabanlı ödeme sistemleri, robo-danışmanlık ve yapay zeka destekli risk analizi gibi yeni ürünler ve hizmetler fintech alanında ortaya çıkmıştır.
• Finansal Katılımın Artması: Fintech, finansal hizmetlere erişimi kolaylaştırarak ve daha uygun fiyatlı hale getirerek finansal katılımı artırmaya yardımcı olabilir. Bu, ekonomik kalkınmaya ve yoksulluğun azaltılmasına katkıda bulunabilir.
• Daha İyi Kişisel Finans Yönetimi: Fintech uygulamaları, bireylerin daha iyi bir şekilde bütçe yapmalarına, tasarruf etmelerine ve yatırım yapmalarına yardımcı olabilir. Mobil uygulamalar genellikle kullanıcıların harcama alışkanlıklarını izlemelerine ve finansal hedeflerine ulaşmalarına yardımcı olacak analitik ve öneriler sunar.

Sonuç olarak, finansal teknolojiler hayatımıza daha fazla erişim, kolaylık, maliyet tasarrufu ve inovasyon getirir. Bu teknolojiler, finansal işlemlerimizi daha etkili bir şekilde yönetmemize ve daha iyi finansal kararlar almamıza yardımcı olabilir. Bunun yanında, siber güvenlik risklerini de beraberinde getirmektedir. Fintech şirketleri, müşteri verilerini siber saldırılardan korumak için güçlü güvenlik önlemleri almalıdır.

Finansal Teknoloji Örnekleri Nelerdir?

Finansal teknolojilerin (fintech) birçok örneği bulunmaktadır. Bu örnekler genellikle birçok sektörde faaliyet gösterir ve çeşitli alanlarda yazılımlar geliştirilir.

• Ödeme Teknolojileri: Ödeme işlemleri alanında faaliyet gösteren fintech şirketleri, çevrimiçi ödeme işlemleri, mobil cüzdanlar, NFC teknolojisi ve diğer dijital ödeme çözümleri sunarlar. PayPal, bu sektördeki en bilinen şirketler arasında yer almaktadır.
• Mobil ve Dijital Bankacılık: Mobil ve dijital bankacılık uygulamaları, kullanıcıların banka hesaplarını yönetmelerini, para transferi yapmalarını, faturalarını ödemelerini ve diğer finansal işlemleri gerçekleştirmelerini sağlar. Bankacılık sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin mobil uygulamaları bu alandaki örnekler arasında yer almaktadır.
• Yatırım ve Finansal Danışmanlık: Bu sektörde faaliyet gösteren fintech şirketleri, otomatik yatırım platformları, robo-danışmanlık hizmetleri, hisse senedi alım satım uygulamaları ve diğer yatırım araçları sunarlar. Ülkemizde son zamanlarda oldukça popülerleşen Midas uygulamasını örnek olarak gösterebiliriz.
• Blockchain ve Kripto Para: Blockchain ve kripto para teknolojileri, özellikle finansal sistemlerdeki aracıları ortadan kaldırmayı ve daha güvenli, şeffaf ve hızlı finansal işlemler sağlamayı amaçlar. Örnekler arasında Coinbase, Binance, Kraken ve Gemini gibi kripto para borsaları bulunur.
• Sigorta Teknolojileri: Sigorta sektöründe faaliyet gösteren fintech şirketleri, poliçe satışı, hasar değerlendirmesi, sigorta primi hesaplama ve müşteri ilişkileri yönetimi gibi alanlarda inovatif çözümler sunarlar. Allianz, AXA gibi sigortacılık sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin mobil uygulamaları bu alandaki örnekler arasında yer almaktadır.
• Kredi Teknolojileri: Kredi teknolojileri şirketleri, kredi ve borç verme süreçlerini dijitalleştirir ve yenilikçi kredi çözümleri sunarlar. N Kolay Kredi uygulaması, bu teknolojiler içerisinde yer almaktadır.
• Finansal Veri Analizi: Finansal veri analizi yapma terminalleri, finansal profesyonellerin finansal piyasaları izlemesine, veri analizi yapmasına ve kararlarını desteklemesine yardımcı olan yazılım platformlarıdır. Bu terminaller, genellikle finansal haberler, piyasa verileri, analitik araçlar, grafikler ve diğer finansal bilgilere erişim sağlarlar. Dünya çapında oldukça popüler olan Bloomberg ve Reuters, ülkemizde sıkça kullanılan Matriks ve iDeal, finansal veri terminallerine örnek olarak gösterilebilir.
• Finansal Yönetim: Bireysel Finans Yönetimi, gelir ve giderlerinizi dengede tutmak, bütçe yapmak, tasarrufları ve birikimleri yatırımlarda değerlendirmek, yatırımları takip etmek gibi süreçleri içermektedir. Wallet ve Mint gibi, bireysel finans sürecini kolay bir şekilde yönetebileceğiniz mobil uygulamalar bulunmaktadır.
• Kredi Raporlama: Kredi raporlama uygulamaları ve şirketleri, bireylerin ve kurumların kredi geçmişlerini izleyerek kredi risklerini değerlendirmeye yardımcı olur. Bu şirketler, kredi sağlayıcılarına (bankalar, finansal kurumlar, kredi kartı şirketleri vb.) ve diğer kurumlara kişilerin veya kurumların finansal geçmişi ile ilgili bilgi sağlarlar. FİNDEKS ve Kredi Kayıt Bürosu (KKB), Türkiye’de kredi raporlama uygulamaları arasında en popüler olan uygulamalardır.

Bu örnekler, fintech şirketlerinin geniş bir yelpazede faaliyet gösterdiğini ve finansal hizmetlerin birçok farklı alanında yenilikçi çözümler sunduğunu göstermektedir.

Dünya ve Türkiye’de Finansal Teknolojiler Sektörü Ne Durumda?

Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi koordinasyonunda hazırlanan ve ilki 2021 yılında yayımlanan “2023 Türkiye Fintek Ekosistemi Durum Raporu”nun yeni sayısı geçtiğimiz Nisan ayında yayımlandı. Yayımlanan rapora göre;

• ”2023 yılı, dünya fintek ekosistemi, düzenleyici kurumların artan denetimi, kuralların belirlenmesi ve uygulanması ile “düzenleme artışı, risk azalışı” şeklinde nitelendirilmiştir. Bu gelişmeler, sektördeki belirsizlikleri azaltırken, şeffaflık ve güvenilirliği artırarak fintek firmalarının daha sağlam temeller üzerinde ilerlemesini kolaylaştıracaktır. Türkiye’de fintek alanındaki düzenlemeler 2010’lu yılların başlarına dayanmaktadır. 2012 yılında yeni nesil ödeme cihazlarının zorunlu hale gelmesiyle birlikte bu alanda birçok fintek girişimi çıkmaya başlamış, 2015 yılında e-para ve ödeme kuruluşu lisanslarının verilmeye başlanması ile de bu alandaki girişimlerin sayısı hızla artmıştır. Aralık 2023 tarihi itibarıyla toplam 81 firmaya lisans verilmiştir. 2019’da çıkan paya dayalı kitle fonlama tebliği sonrası 21 platformun kuruluşuna izin verilmiş, bu platformlarda 2023 sonu itibarıyla 123 girişim fonlanmıştır. Pandemi döneminde dijitalleşme, uzaktan kimlik tespiti gibi konularda önemli tebliğler çıkmıştır. Açık bankacılık ve servis modeli bankacılığı ile ilgili de son dönemde çıkan yönetmelikler sayesinde bankacılık teknolojileri alanında birçok girişim kurulmuştur.”

• ”Finansal teknolojiler her zaman Türkiye’nin en dinamik sektörlerinden biri olmuştur. 2023 yılında kurulan 26 fintek ile beraber toplamda 696 fintek aktif durumdadır. Fintek ekosisteminin özellikle son dönemdeki gelişmeler itibarıyla önümüzdeki dönemde açık bankacılık, dijital bankacılık, servis bankacılığı ve dijital para yönünde gelişeceği öngörülmektedir. Fintek dikeyleri incelendiğinde 2023 sonu itibarıyla Türkiye’de 268 ödeme teknolojisi girişimi, 108 bankacılık teknolojileri girişimi, 100 blok zinciri ve kripto varlık girişimi bulunmaktadır. Bu girişimleri kurumsal finans çözümleri, sigorta teknolojileri girişimleri ve finansman çözümleri takip etmektedir. 2023 yılında en çok fintek kurulan alanlar ise bankacılık teknolojileri, blok zinciri ve kripto varlık, finansman ve ödeme teknolojileri olmuştur. Paya dayalı kitle fonlama da girişimciler tarafından son yılların en çok tercih edilen alanlarından biri olmuş ve sadece 2023 yılında 9 platform kuruluş izni almıştır.”

KPMG’nin küresel çapta fintech’lere yatırımları mercek altına aldığı “Pulse of Fintech” raporuna göre; 2023 yılının ilk altı ayı küresel çapta fintech piyasası için gerek toplam finansman miktarında gerekse anlaşma sayısı açısından zor geçti. Fintech’lere yapılan yatırımlar 2022 yılının ikinci yarısındaki 63,2 milyar dolardan 2023 yılının ilk yarısında 52,4 milyar dolara, aynı dönemler için anlaşma sayısı ise 2 bin 885’ten 2 bin 153’e geriledi.

Ancak bu dönemde bazı olumlu gelişmeler de yaşandı. Rapora göre, 2023’ün ilk yarısında bazı sektörler güçlü finansman çekmeyi başardı. Tedarik zinciri ve lojistik odaklı fintech’ler bu yılın ilk yarısında 8,2 milyar dolar tutarında finansman çekerek, 2019 yılında görülen 5,5 milyar dolarlık yatırım rekorunu büyük bir farkla kırdı. Yeşil fintech’lere 2023 yılının ilk yarısında yapılan yatırımlar da 1,7 milyar dolara ulaşarak, 2022 yılındaki 1,5 milyar dolarlık yatırımı aştı.

Bölgesel ölçekte ise Amerika kıtasında fintech finansmanı, 2022 yılı ikinci yarısı ile 2023 yılı ilk yarısı dönemlerinde işlem sayısında 1.323’ten 1.011’e düşmüş olsa da yatırım miktarı açısından 28,9 milyar dolardan 36,1 milyar dolara yükseldi. EMEA bölgesinde ise fintech finansmanı aynı dönemler için yüzde 50’den fazla düşüş kaydetti. Bölgede 2022 yılının ikinci yarısında 963 anlaşma ile gerçekleşen 27,3 milyar dolarlık yatırım miktarı, 2023 yılının ilk yarısında 702 anlaşma ile gerçekleşen 11,2 milyara geriledi. Fintech finansmanı Asya – Pasifik (ASPAC) bölgesinde de düştü. Bu bölgede aynı dönemler için anlaşma sayısı 583’ten 432’ye yatırım miktarı ise 6,8 milyar dolardan 5,1 milyar dolara geriledi.